O uprawie bazylii pod osłonami

Bazy­lia pospo­li­ta (Oci­mum basi­li­cum L.), rodzi­na jasno­to­wa­te (Lamia­ce­ae).

Nazwy inne: bazy­lia won­na, bazy­lek ogro­do­wy, bal­sam, bazy­lisz­ka pol­ska, zie­le królewskie.

Bazy­lia upra­wia­na jest zarów­no w stre­fie tro­pi­kal­nej, jak rów­nież w kra­jach kli­ma­tu cie­płe­go i umiar­ko­wa­ne­go Euro­py, Azji i obu Ame­ryk. Jest rośli­ną jed­no­rocz­ną, o łody­dze wznie­sio­nej, roz­ga­łę­zio­nej. Cała rośli­na jest gęsto
ulist­nio­na, liście ma ogon­ko­we, w zary­sie jajo­wa­te, osią­ga wyso­kość do 50 cm. Kwia­ty bazy­lii są drob­ne, bia­łe lub różo­we (w zależ­no­ści od odmia­ny), zebra­ne w niby­okół­ki na szczy­tach pędów. Kwit­nie od lip­ca do paź­dzier­ni­ka, dostar­cza­jąc użyt­ku psz­czo­łom. Owo­ce – nie­łup­ki są ciem­no­bru­nat­ne lub czar­ne. Pod­czas kieł­ko­wa­nia wydzie­la­ją gala­re­to­wa­ty śluz, two­rzą­cy ochron­ną otoczkę.

Bazy­lia lubi cie­pło, dla­te­go war­to upra­wiać ją pod osło­na­mi (tunel folio­wy, szklar­nia). Woli sta­no­wi­sko pół­cie­ni­ste niż palą­ce słoń­ce, Wyma­ga gle­by wil­got­nej i dobrze prze­pusz­czal­nej, żyznej, próch­ni­czej (nie zno­si bez­po­śred­nie­go nawo­że­nia obor­ni­kiem), struk­tu­ral­nej, utrzy­ma­nej w wyso­kiej kul­tu­rze, o odczy­nie obo­jęt­nym. Naj­lep­sze sta­no­wi­sko pod bazy­lię to pole po rośli­nach oko­po­wych lub warzy­wach upra­wia­nych na oborniku.

Bazy­lię roz­mna­ża się z sie­wu w celu pozy­ska­nia roz­sa­dy (raczej nie sto­su­je się sie­wu wprost do grun­tu, gdyż wyma­ga ona wyso­kiej tem­pe­ra­tu­ry pod­ło­ża). Moż­na wysie­wać w skrzyn­kach siew­nych oko­ło 20 mar­ca. W takiej skrzyn­ce nasio­na sie­je się rzu­to­wo, ale dość rzad­ko, a następ­nie nale­ży przy­kryć cien­ką war­stwą pod­ło­ża i lek­ko ugnieść. Skrzyn­ki zasi­la się wodą poprzez pod­sią­ka­nie. Okry­wa się je agrow­łók­ni­ną i pozo­sta­wia w cie­płym nasło­necz­nio­nym miej­scu (naj­le­piej w szklar­ni). Po 10–14 dniach siew­ki piku­je się do wie­lo­do­ni­czek o śred­ni­cy jed­nej donicz­ki 4 cm. W cza­sie pro­duk­cji roz­sa­dy uszczy­ku­je się wierz­choł­ki wzro­stu nad trze­cią parą liści, co wpły­wa na lep­sze roz­ga­łę­zie­nie się roślin. Roz­sa­dę wysa­dza się po ustą­pie­niu wio­sen­nych przy­mroz­ków, po uprzed­nim  zahar­to­wa­niu jej w roz­sta­wie 40 x 30 cm.

Bazy­lię powin­no chro­nić się przed cho­ro­ba­mi i szkod­ni­ka­mi w spo­sób eko­lo­gicz­ny,  ze wzglę­du na pozy­ski­wa­ny suro­wiec. Nale­ży więc pamię­tać, by pod osło­na­mi zacho­wać bio­lo­gicz­ną rów­no­wa­gę pomię­dzy szkod­ni­ka­mi a ich natu­ral­ny­mi wro­ga­mi. W przy­pad­ku pro­ble­mu z mszy­ca­mi war­to zadbać o roz­wój bie­dro­nek oraz skor­ków, wsta­wia­jąc im do tune­lu wiąz­ki suchej sło­my w któ­rej mogą się rozwijać.Jeśli jed­nak koniecz­ne będzie sto­so­wa­nie opry­sków che­micz­nych nale­ży to robić zgod­nie z zale­ce­nia­mi pro­du­cen­ta. Bowiem w takim wypad­ku bar­dzo łatwo zabić wszyst­kie szkod­ni­ki i nie­ste­ty owa­dy poży­tecz­ne też (po takim nie­wła­ści­wym zabie­gu może roz­prze­strze­nić się przę­dzio­rek, któ­ry czy­ni ogrom­ne spu­sto­sze­nie w upra­wie). Aby zapo­bie­gać cho­ro­bom  bak­te­ryj­nym i grzy­bi­czym nale­ży zało­żyć upra­wę w odpo­wied­niej roz­sta­wie, a następ­nie nie dopro­wa­dzać do gro­ma­dze­nia się wil­go­ci w tune­lu folio­wym (poprzez wie­trze­nie). Jeśli zosta­ną­za­ob­ser­wo­wa­ne obja­wy cho­ro­by naj­le­piej pozbyć się szyb­ko ogni­ska zapal­ne­go poprzez usu­nię­cie pora­żo­nych roślin spod folii (wyma­ga­na regu­lar­na lustra­cja uprawy).

Orien­ta­cyj­ne daw­ki nawo­zów mine­ral­nych to w prze­li­cze­niu na 1 hek­tar: 60–70 kg N (w dwóch
daw­kach: 1 po wscho­dach lub sadze­niu roz­sa­dy i 1 po pierw­szym zbio­rze), 50–60 kg P2O5 i 80–100 kg K2O.